Lễ hội Rija Inưgar của người Chăm

Rija là một hệ thống lễ múa của người Chăm nói chung, Chăm Bình Thuận nói riêng. Lễ hội Rija Inưgar hay còn gọi là lễ hội múa Tống Ôn đầu năm. Lễ hội này được tổ chức mỗi năm một lần, vào thượng tuần trăng tháng giêng Chăm lịch (tháng 4 dương lịch).

22/07/2007 07:59

Rija Inưgar là một trong những lễ hội dân gian đặc sắc nhất trong kho tàng văn hóa của cộng đồng. Lễ hội diễn ra trong vòng 2 ngày, sáng sớm ngày lễ đầu tiên mỗi gia đình đều mang đến góp một bó củi, chuẩn bị katăng, huy động thanh niên làm vệ sinh, dựng rạp, còn phụ nữ thì đi chợ để chuẩn bị cho nghi lễ sắp diễn ra.

Rija Inưgar diễn ra trong một nhà lễ (kajang) ở một bãi đất trống đầu thôn. Ngày đầu cúng lễ Rija này là cúng cho các “thần mới” (yang birơw), đến ngày cuối cùng cúng “thần cũ” (yang bimon – yang aklak), hiện nay tục này còn lưu giữ một cách rõ nét nhất trong tục cúng lễ Rija Inưgar ở các địa bàn thôn Chăm.

Cũng như các lễ hội khác của đồng bào Chăm, lễ vật dâng cúng là một phần rất quan trọng không thể thiếu trong nghi thức. Thông thường lễ vật dâng cúng là các sản phẩm nông nghiệp như gà, dê, cơm, bánh trái, trầu cau, rượu trứng nhằm để báo cáo cho các bậc tiền hiền đã có công với nước, với dân tộc về những thành quả mà bà con đã đạt được. Ngoài ra, còn có 2 lễ vật quan trọng là lửa và nước, điều này thể hiện rất rõ về hai thế cực âm và dương. Hầu hết các làng Chăm đều tổ chức lễ hội Rija Inưgar, tuy một vài nghi thức có khác nhau giữa các làng trong quá trình thực hiện nghi lễ, nhưng sự khác biệt này không đáng kể, về cơ bản các nghi thức vẫn giống nhau, chẳng hạn như tại thôn Mai Lãnh, xã Phan Thanh lễ vật dâng cúng tới 2 con dê vì đây là nơi mà Po Klaung Mơ Nai sinh ra và lớn lên, còn các làng khác chỉ cúng có 1 con deâ…

Chức sắc thực hiện cúng lễ gồm có 3 ôn Mưdwơn, 1 ôn Kaing, 2 nghệ nhân đánh trống Giăng, 1 nghệ nhân thổi kèn Saranai. Nét độc đáo nhất trong Rija Inưgar là lúc ôn Mưdwơn hát. Ôn Kaing ngây ngất trong điệu múa và nhập đồng. Đến lúc thăng hoa ôn Kaing cầm roi ngựa múa, nhảy phi vào dập tắt đống lửa đang rực cháy trước rạp lễ cùng hòa trong tiếng hò reo của mọi người và sau đó người ta dùng nước đổ lên trên đống lửa cho tắt hẳn, người ta cho rằng lúc đạp lửa bàn chân ôn Kaing như người thôi miên không cảm thấy đau, không thấy bỏng, người dân cho đây là một điều kỳ diệu. Hình ảnh dập tắt đống lửa trong tâm thức của bà con là nhằm tiễn đưa được cái khô hạn, nắng nóng ra đi và đem lại khí trời mát mẻ, mưa thuận gió hòa cho dân làng cày cấy. Trong lúc hành lễ có rất nhiều lời cầu khấn khác nhau nhưng tất cả đều xuất phát từ lòng thành tâm thành ý muốn được đáp ứng, bảo bọc và che chở từ đấng tối cao.

Nhìn chung việc thực hiện nghi lễ được tổ chức theo tinh thần tiết kiệm, mà vẫn thể hiện được lòng biết ơn và tín ngưỡng của bà con, đây là nghi lễ mang tính cộng đồng cao. Nguồn kinh phí để tổ chức nghi lễ này được bà con trong thôn tự quyên góp (12.000 đồng/hộ). Điều này thể hiện tinh thần đoàn kết, tất cả mọi người đều có ý thức tôn thờ những bậc tiền hiền đã có công lao với bà con mình để có được ngày hôm nay.

Lễ hội Rija Inưgar diễn ra trong một không khí ấm cúng, vui tươi, náo nhiệt và tưng bừng hòa cùng tiếng trống Giăng, kèn Saranai và tiếng hò reo của mọi người. Đây là lễ hội múa truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc cần được bảo tồn, phát huy và phát triển.

(Nguồn Báo Bình Thuận)

Chủ đề:

Tag: