Khám phá Cuba bằng xe đạp

Vào đầu những năm 1990 quốc đảo này thiếu xăng trầm trọng, do đó họ đã nhập hơn nửa triệu chiếc xe đạp từ Trung Quốc. Xe đạp đã trở thành phương tiện giao thông và vận chuyển quan trọng nhất trên hòn đảo này.

Xe đạp hiện tại là phương tiện giao thông chính và rất quan trọng ở Cuba

Trước khi dọn đồ ăn cho khách, Doña Julia cất rất kỹ những chiếc xe đạp địa hình của chúng tôi ra phía sau nhà tại trang trại cà phê của chị. Hàng xóm của chị không nên nhìn thấy những chiếc xe đạp ấy. Lý do: Julia sẽ kiếm được một khoản tiền nhiều hơn lương của một người Cuba bình thường làm cả năm mới có khi mà chị dọn món thịt lợn sữa quay trứ danh của mình cho chúng tôi. Và điều đó không nên để cho tất cả bàn dân thiên hạ ở làng trên núi Sierra del Escambray này biết.

Nhà cao chọc trời ở Havann - thủ đô với 2,2 triệu dân của Cuba

Capitol hiện trở thành bảo tàng

Mười lăm người đã yên vị trong phòng khách của Julia trên đủ mọi loại ghế mà người ta tìm được trong nhà: ghế bập bênh, ghế tựa và cả một số ghế băng. Chúng tôi rất đói sau mấy tiếng liền đạp xe qua rừng rậm, qua những thác nước và phong cảnh hùng vĩ của vùng này. Bên cạnh lợn sữa quay, Julía còn mang đến cho chúng tôi cơm với đỗ đen, sắn và pho mát do chính tay chị làm, hoa quả thì có dứa và ổi.

Nhưng vẫn còn thiếu một người trong nhóm - anh luôn đạp xe đi trước chúng tôi khá xa và không nhìn thấy điểm hẹn mà chúng tôi đã thống nhất từ trước khi khởi hành. Ngôi nhà trong trang trại nơi chúng tôi đang ngồi gần như bị che khuất bởi lá cây rậm rạp. Julia gọi với hỏi một người lái máy cày đi ngang qua: "Có gặp du khách nào đi xe đạp qua không?", anh gật đầu và nói: "Có gặp, cách đây khoảng 5km có một người đi xe đạp đang đứng đợi". Người lạ ở đây rất dễ nhận ra, nhất là họ đi xe đạp giữa trời trưa nắng.

Phần lớn người Cuba hay cười chúng tôi, coi chúng tôi là những kẻ khùng khi nhìn thấy chúng tôi đạp xe đạp trong khi ở đằng sau một chiếc xe buýt có điều hòa nhiệt độ lẵng đẵng theo sau. Chúng tôi thì lại hào hứng và khoái trá về sự kết hợp giữa đạp xe và đi xe buýt. Chúng tôi đi xe đạp ở những đoạn có phong cảnh đẹp nhất, còn ung dung ngồi trên xe buýt điều hòa nhiệt độ.

Mỗi sáng, người và xe đạp được đưa đến địa điểm xuất phát. Ai không có hứng hoặc không còn sức để đạp xe bởi vì tối hôm trước uống nhiều rượu rum (Cuba Libre) quá thì cứ việc yên vị trên xe buýt và được đưa đến đích.

Nhưng cả chuyến đi của chúng tôi không ai phải ngồi lại trên xe buýt cả. Lý do thật đơn giản: xe đạp là phương tiện phù hợp nhất với tốc độ cuộc sống trên hòn đảo này nơi mà Columbus coi là đẹp nhất mà con người có thể thấy trên Trái đất này.

Thanh niên thủ đô trên bức tường cạnh đường dạo ở bờ biển (Malecon ở Havanna)

Lòng yêu nước theo người dân đi khắp nơi

Playa Girón, nơi Mỹ bại trận năm 1961 khi muốn chiếm Cuba

Ở Cuba thời gian trôi đi như chậm hơn. Từ bảy ngày nay, chúng tôi đạp xe xuyên qua đất nước này và đã quen với việc đi đến đâu cũng được để ý và được ngưỡng mộ rồi. Ai cũng vẫy tay chào chúng tôi từ những chiếc ghế bập bênh của họ - những chiếc ghế mà gia đình nào cũng có. Còn trẻ con thì ùa ra đường và chào đón chúng tôi một cách nồng nhiệt.

Ở trong xe buýt có điều hòa và với những tấm kính màu đen thì người ngồi trong đó sẽ không cảm nhận được hết những gì mà chúng tôi được đón nhận. Khác với đi xe buýt, khi đạp xe chúng tôi có thể dừng ở bất cứ đâu chúng tôi muốn.

Tôi dừng lại tại một trường phổ thông cấp III mang tên Maxim Gorki. Trong vườn trường một loại hoa phong lan đang nở đỏ rực như lửa. Trong khi tôi đang lúi húi chụp ảnh hoa thì một cô giáo bước ra và hái một cành hoa tặng cho tôi. Tặng quà ở đất nước này là một phong tục thường xuyên gặp mặc dù người dân thiếu thốn nhiều thứ.

Cuộc cách mạng ở Cuba đã 50 tuổi kể từ khi Fidel Castro tuyên bố thắng lợi trước chế độ độc tài Fulgencio Batista vào ngày 1-1-1959. Cuba ngày nay như một quần thể bảo tàng ngoài trời. Với sức sáng tạo vô biên, người dân Cuba vẫn còn giữ được gần như tất cả, nhất là ôtô. Những chiếc ôtô Oldtimer của Mỹ được sơn màu sắc sặc sỡ mà người ta vẫn nhìn thấy đầy ngoài đường ở Havanna và rất thu hút máy ảnh của du khách.

Biểu tượng đặc biệt ở Caba: những chiếc xe cổ của Mỹ từ những năm 1950-1960

Chiếc xe cổ vẫn còn khá đẹp

Chúng tôi đã được tận mắt chứng kiến sự sáng tạo không ngừng của người Cuba trong công việc gìn giữ những gì họ có. Với phương tiện giao thông thì sự sáng tạo này là không có giới hạn. Và một tour đi xe đạp dọc đường cao tốc ở đây là một việc làm cực kỳ hấp dẫn. Bạn sẽ không nhìn thấy hai chiếc ôtô cũng một nhãn hiệu nhưng bạn sẽ được nhìn thấy những loại ôtô mà bạn không nghĩ nó tồn tại trên đời này.

Ôtô chỉ có hai bánh xe, xe đạp thì lại có 3 và xe máy thì có tới 5 bánh xe. Bên cạnh đó là những chiếc xe bò và xe ngựa đơn giản mà hữu ích. Không phải phương tiện giao thông nào ở đây cũng có thể phân loại nó là cái gì. Chỉ có một thứ mà loại ôtô nào cũng có: đó là chủ của chúng bấm còi và vẫy tay chào chúng tôi rất thân thiện. Cuba rất thiếu xăng và phần lớn ôtô ở đây đều rã rệu nên tốt nhất là không nên đi đâu xa với chúng cả.

Thay vào đó, những năm 1990, Cuba đã nhập khẩu khoảng nửa triệu chiếc xe đạp của Trung Quốc, bởi vì sau khi Liên Xô bị sụp đổ thì Cuba cũng mất đi nguồn cung cấp xăng dầu chính. Khẩu hiệu của thời kỳ đó là “Đạp xe vì cách mạng!”.

Hoàng hôn ở Malecon/Havanna

Người bán đồ lưu niệm trên bãi biển của Varadero

Chúng tôi đạp xe qua rừng quốc gia Viñales. Biển hiệu trước cổng rừng quốc gia ở phía đầu thung lũng là “Thiên nhiên và cách mạng”, cả nhóm băng qua những bụi hoa Bougainvilleen, những hàng rào đỏ hoa dâm bụt, qua những trang trại trồng cam, qua những cánh đồng cây thuốc lá và dừng chân tại nơi mà nông dân ở đây bán chuối, bưởi và dứa do chính họ trồng và thu hoạch. Thiên nhiên ở đây tuyệt diệu và phong phú! Thế còn cách mạng?

Ngôi nhà của một chủ đồn điền mía vào thế kỷ 18 ở trung tâm Trinidad

Một làng nhỏ ở Sierra Maestra

Cách mạng thì mỗi người đạp xe qua đây đều có thể tự đánh giá theo cách của riêng mình. Nếu như sau mỗi đỉnh núi lại hiện lên đỉnh một ngọn khác và người ta luôn cố gắng vượt qua mọi mệt mỏi để đến đích thì tự động những khẩu hiệu như “Hasta la victoria siempre - cho đến khi chiến thắng” sẽ nằm ở đầu lưỡi của mỗi người.

Khẩu hiệu này cũng như những khẩu hiệu khác nữa của Che Guevara luôn được in trên áo T-shirt, trên cầu, trên những tấm postcard. Mặc dù chúng tôi có thể nhảy lên xe buýt bất cứ lúc nào, nhưng không thể đầu hàng một cách dễ dàng như thế. Và phần thưởng cho những cố gắng không mệt mỏi của chúng tôi là phong cảnh tuyệt diệu mà người ta có thể thưởng thức từ trên đỉnh núi - món quà vô giá! 

Thung lũng dưới nắng chiều muộn như thêm phần sinh động và sặc sỡ hơn, một phần do ánh sáng nhưng phần nữa là ở những em học sinh trên đường từ trường về nhà trong những bộ đồng phục màu trắng/đỏ và những người nông dân trồng thuốc lá với những chiếc xe bò trên đường từ cách đồng về nhà.

Tiếng í ới của họ vọng lại từ những vách núi hòa quyện vào những làn điệu Salsa phát ra từ trong các ngôi nhà. Và mặc dù trận bão cuối cùng đã hất tung những mái nhà của họ đi, nhưng người Cuba vẫn vui vẻ sống và không để cho những khó khăn trước mắt ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của mình. 

Cung Palacio del Valle ở Cienfuegos

Của hiếm của Cuba: cây thuốc lá ngon nhất mọc ở Pinar del Rio, cách Havanna 160km về phía tây

Một bà thầy bói hút thuốc lá